თურქული დაზვერვის ტრანსფორმაცია – რას წერს უცხოური პრესა
თურქული სახელმწიფო ტელერადიოკომპანიიის TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) ვებ-გვერდზე რუბრიკით „აქტუალური თემის ანალიზი“, გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „თურქული დაზვერვის ტრანსფორმაცია”, რომელშიც საქართველოს უშუალო მეზობლის – ნატოს წევრი ქვეყნის – თურქეთის სადაზვერვო სპეცსამსახურში ბოლო დროს განხორციელებული ცვლილებებია განხილული.
„თურქეთის ეროვნული დაზვერვის სამსახურის (MİT) 97 წლის იუბილე არის მოწმობა თურქეთის მზარდი გავლენისა და ცვალებადი ძალაუფლების დინამიკა გლობალურ გეოპოლიტიკაში. ის ტრანსფორმაცია, რომელიც თურქეთის დაზვერვის სამსახურმა განიცადა 2010 წლიდან, არ არის უმნიშვნელო. არაბული გაზაფხულის დაწყებამ გამოიწვია მნიშვნელოვანი ცვლილება თურქეთის უსაფრთხოებისა და სტრატეგიულ გარემოში შექმნა ყოვლისმომცველი სტრატეგიული რეფორმის საჭიროება. სირიის სამოქალაქო ომის სირთულე განსაკუთრებით მოითხოვდა სახელმწიფოს სასიცოცხლო შესაძლებლობების განვითარებას.
სხვადასხვა ასიმეტრიული საფრთხეებისა და ტერორიზმის მატებამ რეგიონი სადაზვერვო ომის ზონად გადააქცია. ამის საპასუხოდ თურქეთმა ოსტატურად გადახედა სამხედრო და დაზვერვის სტრატეგიებს. პრეზიდენტ ერდოღანის ხელმძღვანელობით, სტრატეგიული პრიორიტეტები ხელახლა განისაზღვრა და დაზვერვის შესაძლებლობები მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა ეროვნული უსაფრთხოებისა და საგარეო პოლიტიკის მიზნებთან შესაბამისობაში“, – აღნიშნულია პუბლიკაციის შესავალში.
ანკარის ანალიტიკური ცენტრის „SETA/სეტას“ უსაფრთხოების კვლევების დირექტორი, პროფესორი მურათ იეშილთაში თავის მოკლე ანალიტიკურ მასალაში წერს:
„პრეზიდენტმა რეჯეფ ერდოღანმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა უფრო ეფექტური და შემაკავებელი სამხედრო მიდგომის ხელშეწყობაში და შეიძლება ითქვას, რომ რევოლუცია მოახდინა სამოქალაქო-სამხედრო ურთიერთობებში. ამ სტრატეგიული რევოლუციის მთავარი ასპექტია თავდაცვითი ინდუსტრიის თვითკმარ ინიციატივებზე ფოკუსირება დამოკიდებულების შემცირებით და თურქეთის თავდაცვის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებით. დაზვერვის სექტორის რევოლუციური მიღწევები ამ უფრო ფართო სტრატეგიული კონტექსტის განუყოფელი ნაწილია.
თურქეთის დაზვერვის რეფორმა, რომელსაც ხელმძღვანელობს ჰაქან ფიდანი, რამდენიმე მნიშვნელოვან ეტაპად განხორციელდა. პირველ რიგში, მოხდა დაზვერვის მიზნების გადახედვა, შიდა დაზვერვის ფოკუსიდან უფრო ფართო და ყოვლისმომცველი გარე დაზვერვის მისიაზე გადასვლა. ეს გადაჯგუფება მოითხოვდა ადამიანური დაზვერვის რესურსების გაძლიერებას და MİT-ის საოპერაციო სფეროს მნიშვნელოვნად გაზრდას.
ამას მოჰყვა სტრუქტურული რემონტი, რომელმაც შექმნა უფრო შეკრული და ინტეგრირებული სადაზვერვო ეკოსისტემა. უწყებებს შორის როლებისა და პასუხისმგებლობების ხელახალმა განსაზღვრამ ხელი შეუწყო უფრო ინტეგრირებულ დაზვერვის მიდგომას. MİT-ის პრეზიდენტის ინსტიტუტთან დაკავშირებამ ხელი შეუწყო ადმინისტრაციულ ოპერაციებს და გაზარდა მისი ეფექტურობა და რეაგირება.
დაზვერვის შესაძლებლობებში ტექნოლოგიური პროგრესი რეფორმის კიდევ ერთი ქვაკუთხედი გახდა, განსაკუთრებით ტერორიზმთან ბრძოლაში. მაგალითად, MİT-ის მხრიდან უპილოტო საფრენი აპარატების გამოყენების შესაძლებლობებმა მნიშვნელოვნად შეასუსტა ტერორისტული ჯგუფები და აღნიშნა სტრატეგიული ნახტომი სადაზვერვო ოპერაციებში.
დღევანდელი სამყარო, რომელსაც ახასიათებს ძალაუფლების დინამიკის შეცვლა და გეოპოლიტიკური დაძაბულობის ესკალაცია, ხაზს უსვამს სტრატეგიული დაზვერვის კრიტიკულ როლს. MİT-ის უნარი, დაუპირისპირდეს ჰიბრიდულ საფრთხეებს და პროგნოზირდეს სამომავლო სცენარები, გადამწყვეტია თურქეთის ინტერესების დაცვაში ეროვნულ, რეგიონულ და გლობალურ სცენაზე.
ორგანიზაციის 97 წლის იუბილეზე იბრაჰიმ ქალინმა ხაზი გაუსვა MİT-ის განვითარებადი დაზვერვის დოქტრინის გაგების მნიშვნელობას. მან ყურადღება გაამახვილა გლობალური კონფლიქტების მზარდ სირთულეზე, ტექნოლოგიების მნიშვნელობაზე გეოპოლიტიკური ნარატივების ჩამოყალიბებაში და მულტიპოლარული მსოფლიო წესრიგის განვითარებაზე. ქალინის შეხედულებები ახალი ძალაუფლების ცენტრებისა და ალიანსის სტრუქტურების ფორმირების შესახებ ასახავს გლობალური ლანდშაფტის ცვალებად გაგებას.
ორი ფუნდამენტური პრინციპი დევს თურქული დაზვერვის დოქტრინის გულში: თვითკმარობა და შეკავება. ქალინი ხაზს უსვამს ამ პრინციპების მნიშვნელობას ეროვნული უსაფრთხოებისა და სუვერენიტეტის დაცვაში მრავალგანზომილებიანი საფრთხეებისგან. ამ კონტექსტში, დაზვერვა განუყოფელია უფრო ფართო სტრატეგიული შესაძლებლობებისგან, რომელიც მოიცავს ისეთ სფეროებს, როგორიცაა კიბერუსაფრთხოება, კლიმატის ცვლილება, ბიოლოგიური საფრთხეები, ენერგეტიკა, საკვები და ეკონომიკური უსაფრთხოება.
შეკავება რჩება ძალიან მნიშვნელოვან მიზნად საფრთხის განჭვრეტისა და შერბილების მიზნით. ეს მიდგომა აძლიერებს MİT-ის სტრატეგიულ მნიშვნელობას თურქეთის უსაფრთხოების მთლიან აპარატში.
გლობალური დაძაბულობის ზრდასთან ერთად, დაზვერვის როლი დიპლომატიაში სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება. თურქეთის გამოცდილება ისეთ რეგიონებში, როგორებიცაა სირია, ერაყი, ლიბია და ყარაბაღი, აჩვენებს დაზვერვის ხელმძღვანელობით დიპლომატიის მზარდ მნიშვნელობას. ქალინის ხელმძღვანელობით, სადაზვერვო დიპლომატია მზად არის შეასრულოს უფრო მნიშვნელოვანი როლი, მოერგოს ასიმეტრიული საფრთხეების სირთულეს და განვითარებად გლობალურ ალიანსებს“.
