რატომ ჩაიშლება “ტრამპის გეგმა”-ავთანდილ წულაძე
ჟენევაში აშშ-ის, უკრაინისა და ევროპის დელეგაციების შეხვედრამ შედეგი არ გამოიღო. მედიაში გამოქვეყნდა ურთიერთგამომრიცხავი ინფორმაცია ევროპელებისა და უკრაინის დელეგაციის მიერ „ტრამპის გეგმის” შესწორებებთან დაკავშირებით. საბოლოო შეთანხმება ჯერ არ არის მიღწეული, ამიტომ მოლაპარაკებები გაგრძელდება.
ევროკავშირისთვის ფუნდამენტურია “ტრამპის გეგმის” შემდეგი პუნქტები:
1.ევროპას არ შეუძლია დაუშვას საზღვრების შეცვლა სამხედრო ძალით, რადგან ამან შეიძლება გამოიწვიოს “დომინოს ეფექტი” ევროკავშირის ფარგლებში. ყველა ევროპულ ქვეყანას შეუძლია ტერიტორიული პრეტენზიები წაუყენოს მეზობელს. ევროკავშირის სტაბილურობა ეფუძნება საზღვრების ურღვევობის პრინციპს.
2.ევროპა უარყოფს უკრაინის არმიის შემცირებას რუსეთის პირობებით. უკრაინის არმია ფაქტობრივად „ევროპის არმიად” იქცა და იცავს მის აღმოსავლეთ ფლანგს. საფრანგეთის პრეზიდენტის, ემანუელ მაკრონის, ევროპული არმიის შექმნის იდეას ევროკავშირის სხვა ლიდერები არ უჭერდნენ მხარს. თუმცა, ომის დროს სიტუაცია ისე განვითარდა, რომ უკრაინული არმია ევროპული არმიის ფუნქციას ასრულებს. მოსკოვის მუქარა ბალტიისპირეთის ქვეყნებსა და პოლონეთში შეჭრის შესახებ არარეალურად ჟღერს, მანამდე სანამ უკრაინა რუსეთს შეაკავებს. რუსეთსა და უკრაინას შორის ცეცხლის შეწყვეტისა და უკრაინული არმიის შემცირების შემთხვევაში, რუსეთის მიერ ბალტიისპირეთის ქვეყნებში შეჭრა ევროპაში რეალისტურ სცენარად განიხილება.
3.უკრაინის ევროკავშირში გაწევრიანების აკრძალვა ასევე მიუღებელია ევროპისთვის. იმისათვის, რომ უკრაინამ ეფექტურად შეასრულოს თავისი როლი, როგორც „ევროპის ფარმა”, ის უნდა იყოს ინტეგრირებული ევროკავშირის პოლიტიკურ და სამართლებრივ ჩარჩოებში. თუ უკრაინა რუსეთსა და ევროკავშირს შორის „ნაცრისფერ ზონად” დარჩება, რუსეთსა და ევროკავშირს შორის პირდაპირი სამხედრო შეტაკების რისკები მნიშვნელოვნად გაიზრდება.
ამჟამინდელი სახით, „ტრამპის გეგმა” რუსეთს ევროპაში ახალი ომის გზას უხსნის. ამიტომ ევროპელი ლიდერები მტკიცედ ეწინააღმდეგებიან ამერიკელი პრეზიდენტის გეგმას. ევროპელები ერიდებიან ტრამპის ანტაგონიზაციას, თუმცა მათი მიზანია „ტრამპის გეგმის” კორექტირების პროცესის მაქსიმალურად გაჭიანურება.
აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა მარკო რუბიომ განაცხადა, რომ ჟენევაში გეგმის გადახედვის შემდეგ შესაძლოა რუსეთის თანხმობა გახდეს საჭირო. პუტინის განცხადებები იმაზე მიუთითებს, რომ რუსეთი გეგმაში საკუთარ კორექტირებას შეიტანს. მაგალითად, „ტრამპის გეგმა” არ ითვალისწინებს რუსეთის კონსტიტუციაში შემავალი ოთხი უკრაინის ტერიტორიის რუსეთისთვის გადაცემას. ეს პუტინისთვის პრინციპული საკითხია, ამიტომ შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ტექსტში რუსეთის მიერ შეტანილი ცვლილებები კიდევ უფრო გაართულებს სიტუაციას.
პარადოქსი ის არის, რომ ევროკავშირისა და უკრაინის გარდა, რუსეთსაც აქვს ინტერესი „ტრამპის გეგმის” მიღების გადადებაში. პუტინი დიდ იმედებს ამყარებს ზამთრის შეტევაზე და უკრაინის ენერგეტიკული ინფრასტრუქტურის განადგურებაზე. პუტინი თვლის, რომ მომავალი გაზაფხულისთვის რუსეთი უფრო ხელსაყრელ მოლაპარაკების პოზიციაში იქნება. ამიტომ, მოსკოვის ინტერესებშიც არის მოლაპარაკებების გაჭიანურება.
პუტინს მოლაპარაკებების ფაქტი სჭირდება, რათა რუსული ბიზნესი რუსეთის ეკონომიკის გაუარესების შესახებ დაამშვიდოს. “ტრამპის გეგმა” რუსულ ბიზნესს იმედს აძლევს, რომ სანქციები მოიხსნება და შესაძლოა, რუსეთი “დიდ რვიანში” ხელახლა მიიღონ. თუმცა ევროპა ამ იდეას აქტიურად ეწინააღმდეგება.
ავთანდილ წულაძე-პოლიტოლოგი
