სი ძინპინი არ დაუშვებს, რომ რუსეთი უკრაინაში მშვიდობის დამყარებას დათანახმდეს -The Daily Telegraph
დონალდ ტრამპს შესაძლოა მართლაც სურს უკრაინაში მშვიდობის დამყარება – რუსეთის თანხმობის მიღწევა ცეცხლის შეწყვეტაზე, მაგრამ არსებობს ხელისშემშლელი ფაქტორი, რომელიც ჩინეთის ნეგატიური პოზიციით გამოიხატება, – ნათქვამია ბრიტანულ გაზეთ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „სი ძინპინი არ დაუშვებს, რომ რუსეთი უკრაინაში მშვიდობის დამყარებას დათანახმდეს“ (ავტორი – რებეკა კოფლერი, აშშ-ის ეროვნული დაზვერვის ექს-თანამშრომელი). „ჩინეთს აშშ-სა და რუსეთის ომის სხვისი ხელებით წარმოება სურს
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
დონალდ ტრამპი სხვადასხვა ფორმით ახდენს ზეწოლას ვლადიმერ პუტინზე, რომ იგი უკრაინაში ცეცხლის შეწყვეტასა და სამშვიდობო მოლაპარაკების დაწყებაზე დაითანხმოს: ერთი მხრივ, აშშ-ის პრეზიდენტი ხისტ ზომებს მიმართავს: ტარიფების გაზრდით ემუქრება ინდოეთს, რომელიც რუსულ ნავთობს ყიდულობს – „კრემლი ნავთობშემოსავლებს ომის გასაგრძელებლად იყენებს, ამიტომ ინდოეთმა რუსეთთან ვაჭრობა უნდა შეწყვიტოსო“. ასევე დონალდ ტრამპმა მკაცრი რეაგირება მოახდინა ექს-პრეზიდენტ დიმიტრი მედვედევის განცხადებაზე, რომელმაც აშშ ბირთვული ომის დაწყების მცდელობაში დაადანაშაულა. საპასუხოდ ტრამპმა რუსეთის ნაპირებთან ახლოს ამერიკული ატომური წყალქვეშა ნავები გაგზავნა.
მეორე მხრივ, ამერიკის ლიდერი დიპლომატიურადაც ცდილობს რუსეთის დაყოლიებას – მისი წარმომადგენელი სტივ უიტკოფი 6 აგვისტოს კრემლში ვლადიმერ პუტინს ესაუბრა და, როგორც ამბობენ, გადაწყდა, რომ მომავალ კვირას პრეზიდენტებმა ერთმანეთს სადღაც (ადგილი ჯერ ზუსტად არ არის გარკვეული) პირადად შეხვდებიან. რა თქმა უნდა, ერთ კვირაში რთულია ესოდენ მაღალი დონისა და მნიშვნელობის მქონე შეხვედრის მომზადება, თუმცა დონალდ ტრამპი იმედს არ კარგავს.
სხვა სიტყვებით თუ ვიტყვით, უკრაინაში მშვიდობის დასამყარებლად დონალდ ტრამპი სხვადასხვა ინსტრუმენტების ტესტირებას ახდენს. იმუშავებს თუ არა რომელიმე მათგანი, ამას ჩვენ მალე გავიგებთ… მაგრამ ახლა აშკარად მოჩანს იმის ნიშნები, რომ დონალდ ტრამპის „ხელოვნებას გარიგების დადების“ საკითხში, ამ შემთხვევაში რუსეთთან, შეიძლება ჩინეთმა ძირი გამოუთხაროს.
ის, რაც პრეზიდენტმა და მისმა თანაშემწე-მრჩევლებმა არ გაითვალისწინეს თავიანთ სტრატეგიაში რუსეთთან მიმართებით, არის ჩინეთი პოზიცია. პეკინი თვლის, რომ ამ ომში თვითონ უნდა იყოს გამარჯვებული და ამიტომ დაინტერესებულია რუსეთისადმი დახმარების გაწევის გაგრძელებით. ისევე როგორც აშშ და ევროკავშირია დაინტერესებული უკრაინის მეშვეობით დაასუსტოს რუსეთი, ასევე ჩინეთია დაინტერესებული, რომ რუსეთის მეშვეობით აშშ და ევროკავშირი დაასუსტოს. ანუ ჩინეთი თავის ომს აწარმოებს დასავლეთთან რუსეთის მეშვეობით, რომელიც ასევე სუსტდება.
პეკინი თავს იკავებს რუსეთში კონკრეტული და სრულად აწყობილი სამხედრო ტექნიკის გაგზავნისაგან, სამაგიეროდ, მოსკოვს უხვად აწვდის ორმაგი დანიშნულების მქონე მოწყობილობებს და ტექნოლოგიებს, თუმცა ამას მუდმივად უარყოფს. ორმაგი დანიშნულების კომპონენტებს მიეკუთვნება მიკროელექტრონიკა, ოპტიკური ხელსაწყოები (რასაც ტანკებში იყენებენ), თნამგზავრული სენსორებს, ნავიგაციურ მოწყობილობებს და სხვა პროდუქციას. ეს ყველაფერი იყიდება სახელმწიფო საწარმოების მეშეობით, ან საშუამავლო კომპანიებით,, თითქოსდა სამოქალაქო მომხმარებლისა და მოსახლეობისათვის. სინამდვილეში კი ამ პროდუქციით რუსეთის სამხედრო-სამრეწველო კომპლექსის ქარხნები მარაგდება.
განსაკუთრებულ როლს ასრულებს ჩინეთი რუსეთისათვის უპილოტო საფრენი აპარატების (დრონების) მიწოდების საქმეში. მოსკოვი არა თუ მილიონობით დოლარის დრონების იმპორტს ახდენს ჩინეთიდან, არამედ ამას ემატება მათი წარმოება რუსეთის შიგნით არსებულ ერთობლივ ქარხნებში (…).
ეხმარება რა რუსეთის სამხედრო ეკონომიკას, ჩინეთი, ინდოეთთან ერთად, რუსული ნედლი ნავთობის ერთ-ერთ უმსხვილეს მომხმარებელს წარმოადგენს, რომლის მოცულობამ 2025 წლის ივნისისათვის მთელი რუსული ექსპორტის 47% შეადგინა.
გასულ კვირას პეკინმა უარყო აშშ-ის ფინანსთა მინისტრის სკოტ ბესენტის მუქარა ჩინური პროდუქციის მიმართ 100%-იანი ბაჟების შემოღებაზე და პირიქით, რუსეთიდან ენერგომატარებლების, მათ შორის მილსადენური ბუნებრივი გაზის იმპორტი გაზარდა, იმავდროულად კი შეამცირა აშშ-დან თქცევადი გაზის იმპორტი.
რატომ არის ჩინეთი ესოდენ დაინტერესებული რუსეთისადმი დახმარების გაწევით უკრაინასთან ომის დროს? პეკინის მოქმედების ლოგიკის ილუსტრირება შეიძლება შემდეგი ჩინური ალეგორიით მოვახდინოთ: „სანამ ორი ვეფხვი დაბლობში ერთმანეთს ებრძვის, ჭკვიანი მაიმუნი მთაზე ზის, ქვემოთ იყურება და ელოდება, სანამ ყველაფერი არ დასრულდება“. პეკინი საკუთარ თავს ჭკვიან მაიმუნად თვლის და მოთმენით ელოდება, სანამ მოსკოვი და ვაშინგტონი თავიანთ ძალებს არ ამოწურავენ.
მართლაცდა, მიუხედავად იმისა, რომ პეკინი და მოსკოვი ერთმანეთის მოკავშირეებად პოზიციონირებენ და ერთმანეთს „უსაზღვრო პარტნიორობას“ ეფიცებიან (2022 წელს დადებული შეთანხმების მიხედვით), სინამდვილეში ისინი ერთმანეთის სტრატეგიულ მოწინააღმდეგებად გამოდიან. მათ ორივეს ერთი მიზანი აქვთ – დასავლეთისა და აშშ-ის გეოპოლიტიკური ბატონობის შეზღუდვა. ცხადია, ორმხრივი ურთიერთობების ისტორიის განმავლობაში ჩინეთი და რუსეთი არაერთხელ შეჯახებიან ერთმანეთს და მიუხედავად უკვე იურიდიულად დადგენილი საზღვრისა, ჩინეთს მაინც აქვს არაოფიციალური პრეტენზიები ჩრდილოელი მეზობლის მიმართ. რუსეთს დემოგრაფიული პრობლემები აქვს შორეულ აღმოსავლეთში, ჩინეთს კი ჭარბი მოსახლეობა ჰყავს – ათწლეულობით გრძელდება ჩინელთა მიგრაცია რუსეთში, რაც რეგიონში მცხოვრებ რუსულ მოსახლეობას შევიწროვებით ემუქრება. სხვათა შორის, ვლადიმერ პუტინი ჯერ კიდევ 2000 წელს ამბობდა, რომ „თუ ხელისუფლება რეალურ ძალისხმევას არ განახორციელებს შორეული აღმოსავლეთის განვითარებისათვის, მაშინ რამდენიმე ათწლეულის შემდეგ ადგილობრივი მოსახლეობა ძირითადად ჩინურ, იაპონურ და კორეულ ენებზე იალაპარაკებსო“.
ჩინეთი დაონტერესებულია უკრაინის ომის გაგრძელებით კიდევ იმიტომ, რომ მას სურს ამერიკას იარაღი მარაგი შეუმცირდეს, რომელიც ისედაც მცირეა ადრინდელ მარაგებთან შედარებით, ირსაელისა და უკრაინისადმი დახმარების გამო. ჩინეთი თვლის, რომ ამერიკელთა საბრძოლო მზადყოფნის დონეს გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება მაშინ, როცა პეკინი ტაივანზე შეჭრას გადაწყვეტს – სავარაუდოდ, დაახლოებით 2027 წლისათვის. პეკინისათვის თავისი გრანდიოზული „ერთი ჩინეთის“ გეგმის განსახორციელებლად პრიორიტეტი უფრო ტაივანის გაკონტროლება იქნება, ვიდრე აშშ-სთან საქმიანი ურთიერთობების შენაჩუნება და სავაჭრო ომის თავიდან აცილება.
დღემდე რუსეთი ძირითადად იგნორირებდა დონალდ ტრამპის სხვადასხვა მანევრებს. პეკინი კი ამ დროს იაპონიის ზღვაში რუსეთთან ერთობლივ სამხედრო წრთვნებ ატარებს. მოსკოვისა და პეკინის სიგნალი ვაშინგტონისათვის აშკარაა – უკრაინაში მშვიდობის დამყარება ორივეს გეგმებს ეწინააღმდეგება.
მოამზადა სიმონ კილაძემ
