ტრამპმა მსოფლიო ეკონომიკური ომი დაიწყო

2 აპრილს დონალდ ტრამპმა მსოფლიოს ათობით ქვეყნისთვის ტარიფები გამოაცხადა. ტრამპის ტარიფების სამიზნეები არიან არა მხოლოდ შეერთებული შტატების  მოწინააღმდეგეები, არამედ მოკავშირეებიც – ევროკავშირი, დიდი ბრიტანეთი, იაპონია, სამხრეთ კორეა და ავსტრალია.

თეთრი სახლის ბაღში სიტყვით გამოსვლისას ტრამპმა განაცხადა, რომ 2 აპრილი გახდება შეერთებული შტატების განთავისუფლების დღე. ტრამპის თქმით, ამერიკა გაძარცვეს სხვა ქვეყნებმა, რომლებმაც ისარგებლეს შეერთებულ შტატებში ვაჭრობის შეღავათიანი პირობებით და თავად დააწესეს გადასახადები ამერიკულ საქონელზე. ტრამპი ჰპირდება ამერიკული ინდუსტრიის აღორძინებას, ინვესტიციების შემოდინებას შეერთებულ შტატებში და საქონლის ფასების შემცირებას. ტრამპის თქმით, ამერიკა უფრო გამდიდრდება.

ტრამპის მიერ ტარიფების შესახებ განცხადებაზე რეაქცია იყო საფონდო ბირჟების ინდექსების დაცემა და რიგი ქვეყნების მთავრობების საპასუხო ზომების გამოცხადება. ჩინეთმა უკვე უპასუხა ამერიკულ საქონელზე 34%-იანი ტარიფებით. ევროკავშირი, სამხრეთ კორეა და იაპონია საპასუხო ზომებს ამზადებენ. იწყება გლობალური ეკონომიკური ომი.

წარსულში ამ მასშტაბის ეკონომიკურმა კონფლიქტებმა მსოფლიო ომები გამოიწვია. მაგალითად, იაპონიის თავდასხმა პერლ ჰარბორზე, რომელიც გახდა ომის დასაწყისი შეერთებულ შტატებსა და იაპონიას შორის, იყო იაპონიის რეაქცია იმაზე, რომ შეერთებულმა შტატებმა სანქციები დააწესა იაპონიაში ნავთობისა და ლითონების ექსპორტზე. ასევე ომები ევროპულ სახელმწიფოებს შორის, როგორც წესი, ეკონომიკური კონფლიქტების გამო იწყებოდა.

აღსანიშნავია, რომ ტრამპს კანადის წინააღმდეგ დამატებითი ტარიფები არ დაუწესებია. მან დატოვა მხოლოდ 25% ტარიფები კანადაში წარმოებული მანქანების შეერთებულ შტატებში იმპორტზე. შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ აშშ-ის პრეზიდენტის დონალდ ტრამპისა და კანადის ახალი პრემიერ-მინისტრის მარკ კარნის ბოლო სატელეფონო საუბარი შედარებით წარმატებული გამოდგა. კანადა აწესებს სიმეტრიულ ტარიფებს აშშ-ს წარმოების მანქანებზე, მაგრამ ფართომასშტაბიანი სავაჭრო ომი აშშ-სა და კანადას შორის ჯერჯერობით თავიდან იქნა აცილებული.

ტრამპმა დიდი ბრიტანეთის წინააღმდეგ მხოლოდ 10%-იანი ტარიფი შემოიღო. ამ ამბავს ბრიტანელები თავშეკავებულად გამოეხმაურნენ. შეიძლება ითქვას, რომ ანგლო-საქსონურ ქვეყნებს (აშშ, დიდი ბრიტანეთი, კანადა) შეუძლიათ შეთანხმდნენ და არ წამოიწყონ სრული სავაჭრო ომი.

რაც შეეხება ევროკავშირს, ტრამპის ანტიევროპული განწყობები საიდუმლო არ არის. ტრამპი მკაცრად მოიქცევა ევროკავშირთან, ამიტომ ევროპამ უნდა გადახედოს თავის ეკონომიკურ სტრატეგიას. უკრაინის ომის გამო ევროპამ დაიწყო მილიტარიზაციის პროცესი. ევროკავშირის მიერ მიღებული გადაიარაღების პროგრამა, რომლის ღირებულება 800 მილიარდი ევროა, მხოლოდ დასაწყისია ევროპელების მიერ უსაფრთხოების ახალი არქიტექტურის შექმნის პროცესისა.

ევროკავშირი ასევე დადგა დოლარის სისტემისგან ფინანსური დამოუკიდებლობის მოპოვების აუცილებლობის წინაშე. ევროპა შეეცდება გაზარდოს ევროს წილი საერთაშორისო ვაჭრობაში, რაც შეამსუბუქებს შეერთებული შტატების ეკონომიკურ ზეწოლას ევროკავშირზე.

ევროკავშირი ასევე გააფართოებს ეკონომიკურ თანამშრომლობას ჩინეთთან, რადგან ჩინეთი ისარგებლებს ქვეყანაში დამატებითი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვის შესაძლებლობით. სანამ შეერთებული შტატები ქმნის სავაჭრო ბარიერებს, ჩინეთი მზადაა დასავლელ ინვესტორებს უფრო მიმზიდველი ბიზნეს პირობები შეუქმნას.

ტრამპის მიერ დაწყებული ეკონომიკური ომის ერთ-ერთი შედეგი არის ნავთობის ფასების დაკლება. გლობალური სავაჭრო ჯაჭვების გაწყვეტა აუცილებლად გამოიწვევს გლობალური წარმოების შემცირებას და, შესაბამისად, ნავთობის შესყიდვის შემცირებასაც. OPEC+-ის ქვეყნებმა ნავთობის მოპოვების კვოტების გაზრდა გადაწყვიტეს. ნავთობის მწარმოებელი ქვეყნები ცდილობენ დაიპყრონ ბაზრის რაც შეიძლება მეტი წილი, ვინაიდან ნავთობის ფასების კლების ტენდენცია გრძელვადიანი იქნება. სხვათა შორის, დონალდ ტრამპის ერთ-ერთი საარჩევნო დაპირება ამერიკელებისთვის ბენზინზე ფასების შემცირება იყო.

ნავთობის დაბალი ფასების პირობებში სპარსეთის ყურის ქვეყნები აღმოჩნდებიან ყველაზე ხელსაყრელ პირობებში, ვინაიდან ამ ქვეყნებში ნავთობის წარმოების ღირებულება დაბალია.

ამავდროულად, რუსეთისთვის ნავთობის ფასების კლება ძლიერი ეკონომიკური დარტყმაა. რუსეთში ნავთობის წარმოების ღირებულება  საშუალოდ 45 დოლარს ბარელზე შეადგენს. Urals-ის ნავთობის ფასი უკვე დაეცა 57 დოლარამდე ბარელზე და კლებას მომავალშიც გააგრძელებს. იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთის ნავთობის დიდ ნაწილს ჩინეთი და ინდოეთი ყიდულობენ, ამ ქვეყნებმა შესაძლოა მოითხოვონ დამატებითი ფასდაკლებები რუსულ ნავთობზე.

ამრიგად, რუსეთის ეკონომიკა, რომელიც 2 აპრილამდეც დიდ სირთულეებს აწყდებოდა, 80-90-იანი წლების პერიოდში საბჭოთა კავშირის მსგავს სიტუაციაში აღმოჩნდა. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ტრამპმა გააუქმა ამერიკული სანქციები რუსეთზე, რუსეთის ეკონომიკა ვერ აანაზღაურებს ზარალს ნავთობის დაბალი ფასების გამო.

ნავთობის ფასების კლების ტენდენციამ შეიძლება აიძულოს პუტინი დაეთანხმოს ზავს უკრაინაში. პუტინისა და ტრამპის შესაძლო შეხვედრა გორბაჩოვისა და რეიგანის სამიტებს დაემსგავსება. გორბაჩოვი ეკონომიკური პრობლემების გამო იძულებული იყო შეერთებულ შტატებთან დათმობაზე წასულიყო. მსგავს სიტუაციაში აღმოჩნდა პუტინიც.

სავარაუდოა, რომ დონალდ ტრამპი რონალდ რეიგანის წარმატების გამეორებას აპირებს. დონალდ ტრამპის ოვალურ კაბინეტში ყველაზე თვალსაჩინო ადგილას რონალდ რეიგანის პორტრეტი ჰკიდია. როგორც ამბიციურ ადამიანს, ტრამპს სურს არა მხოლოდ გაიმეოროს რეიგანის წარმატებები, არამედ აჯობოს თავის წინამორბედს.

ავთანდილ წულაძე, პოლიტოლოგი